Narodowy Fundusz Zdrowia - Mazowiecki Oddział Wojewódzki

PROGRAM PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY
Badania przesiewowe w kierunku wykrywania raka szyjki macicy polegają na wykonywaniu badań cytologicznych wymazów z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy szyjki macicy.
W wyniku przeprowadzenia badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie zaawansowania choroby.
Celem realizacji programu jest zmniejszenie wskaźnika umieralności kobiet na raka szyjki macicy do poziomu osiągniętego w przodujących w tym zakresie krajach Unii Europejskiej w szczególności poprzez wykrywanie stanów przedrakowych oraz podniesienie poziomu wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka szyjki macicy.
Program profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do kobiet w wieku 25-59 lat (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia), które nie wykonały badania cytologicznego w ciągu ostatnich 3 lat oraz co 12 miesięcy u kobiet obciążonych czynnikami ryzyka: zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka.

Czynniki ryzyka raka szyjki macicy

•  infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego o wysokim potencjale onkogennym (HR HPV),
•  wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem, szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 rokiem życia),
• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
•  duża liczba partnerów seksualnych,
•  duża liczba porodów,
•  niski status społeczny i ekonomiczny,
•  palenie papierosów,
•  stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym,
• partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie).

Badanie cytologiczne w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy można wykonać w każdym gabinecie ginekologiczno-położniczym zakontraktowanym przez NFZ oraz w gabinecie położnej POZ posiadającej uprawnienia do pobierania rozmazów cytologicznych w ramach zawartej umowy z NFZ. Do ginekologa i położnej POZ nie jest wymagane skierowanie.  Badanie jest bezpłatne, bezpieczne i bezbolesne, przed przystąpieniem do badania świadczeniobiorca zobowiązany jest wypełnić ankietę dla kobiet objętych programem wczesnego wykrywania raka szyjki macicy.

W przypadku stwierdzenia zmian pacjentka kierowana jest na dalszą diagnostykę do etapu pogłębionej diagnostyki w celu weryfikacji wstępnego rozpoznania. Badanie polega  na wykonaniu badania kolposkopowego z celowanym pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. W zależności od wyniku lekarz podejmuje decyzję, co do dalszego postępowania diagnostyczno – terapeutycznego (w przypadku zmian nowotworowych skierowanie pacjentki do leczenia poza programem – wystawienie karty DiLO).   
 

Wykaz placówek realizujących etap podstawowy w programie profilaktyki raka szyjki macicy

(Aktualizacja 2.09.2015 r.)

Wykaz placówek realizujących etap diagnostyczny w programie profilaktyki raka szyjki macicy

(Aktualizacja 14.05.2018 r.)

Wykaz placówek realizujących etap pogłębionej diagnostyki w programie profilaktycznym raka szyjki macicy

Aktualizacja 21.09.2018 r.)



Panie z określonej grupy wiekowej mogą zgłaszać się z dowodem ubezpieczenia, bez skierowania, do placówki wymienionej w Kontakt dla pacjentek:
 

MAZOWIECKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI
NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA
ul. Chałubińskiego 8
00-613 WARSZAWA
tel. 22 456 74 01

PROGRAM PROFILAKTYKI RAKA PIERSI

Celem realizacji programu jest obniżenie wskaźnika umieralności z powodu raka piersi do poziomu osiągniętego w przodujących w tym zakresie krajach Unii Europejskiej oraz podniesienie poziomu wiedzy kobiet na temat profilaktyki raka sutka i wprowadzenie na terenie całego kraju zasad postępowania diagnostycznego.
W badaniach przesiewowych najważniejsze jest wykrycie nowotworu w najwcześniejszym stadium rozwoju. Badaniem umożliwiającym rozpoznanie zmian patologicznych w utkaniu piersi jest mammografia.
Program realizowany jest w trybie ambulatoryjnym i w trybie mobilnym (mammobusy), adresowany jest do kobiet w wieku 50 - 69 lat (przy określeniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia), które nie korzystały z badania mammograficznego w ciągu ostatnich 24 miesięcy oraz co 12 miesięcy u kobiet, u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny (u matki, siostry lub córki) oraz mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub/i BRCA.
Badanie mammograficzne jest bezpłatne, nie wymaga skierowania. Przed przystąpieniem do badania świadczeniobiorca zobowiązany jest wypełnić ankietę dla kobiet objętych programem wczesnego wykrywania raka piersi. Kobieta może się zgłosić na badanie sama lub po otrzymaniu zaproszenia. Na badanie należy przynieść zdjęcia mammograficzne z poprzedniego screeningu w celu porównania.
Programem nie mogą być objęte kobiety, u których wcześniej zdiagnozowano w piersi zmiany nowotworowe o charakterze złośliwym.
Badanie mammograficzne obejmuje wykonanie dwóch zdjęć każdej piersi oraz opis badania. Wydanie wyniku powinno nastąpić w ciągu 15 dni roboczych od daty wykonania badania.
W przypadku konieczności wykonania dodatkowych badań, lekarz kieruje pacjentkę do etapu pogłębionej diagnostyki i informuje kobietę, gdzie takie badania są wykonywane.

Etap pogłębionej diagnostyki - wymagane jest skierowanie z etapu podstawowego.
Badanie obejmuje:
1. poradę lekarską: badanie fizykalne, skierowanie na niezbędne badania w ramach realizacji programu, ocenę wyników przeprowadzonych badań i postawienie rozpoznania.
2. wykonanie mammografii uzupełniającej i/lub wykonanie USG piersi; (decyzję o wykonaniu USG piersi podejmuje lekarz, biorąc pod uwagę m.in.: wynik mammografii, wynik badania palpacyjnego, strukturę gruczołu sutkowego, stosowanie hormonalnej terapii     zastępczej, konieczność zróżnicowania między guzem litym a torbielą sutka,
3. wykonanie biopsji cienkoigłowej/gruboigłowej pod kontrolą technik obrazowych z badaniem cytologicznym/ histopatologicznym pobranego materiału,
4. podjęcie decyzji dotyczącej dalszego postępowania i potwierdzenie jej wystawieniem skierowania na dalszą diagnostykę lub leczenie.

W celu realizacji programu świadczeniodawca zobowiązany jest do uzyskania od świadczeniobiorcy udokumentowanej zgody, która zapewni możliwość przekazywania w uzasadnionych przypadkach informacji (w szczególności wyników badań, wezwania po odbiór wyników badań) bezpośrednio z systemu informatycznego Narodowego Funduszu Zdrowia lub przez koordynatora programu.

Program profilaktyki raka piersi etap podstawowy w pracowni stacjonarnej

(aktualizacja 21.09.2018 r.)

Program profilaktyki raka piersi etap podstawowy w mobilnych pracowniach mammograficznych

(aktualizacja 6.07.2018 r.)

Program profilaktyki raka piersi etap pogłębionej diagnostyki

(aktualizacja 21.09.2018 r.)

 

Kontakt dla pacjentek:
MAZOWIECKI ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI
NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA
ul. Chałubińskiego 8
00-613 WARSZAWA
tel. 22 456 74 01

Poradnictwo genetyczne wzbogacone współczesnymi możliwościami diagnostyki prenatalnej stanowi podstawowy element profilaktyki wad rozwojowych i innych chorób genetycznych. Określenie ryzyka wystąpienia aberracji chromosomowych i wykrycie wielu wad rozwojowych we wczesnym okresie ciąży pozwala na bezpieczne prowadzenie ciąży i umożliwia podjęcie leczenia już w czasie życia płodowego. Pozwala także rodzicom dziecka przygotować się do natychmiastowego wdrożenia specjalistycznej opieki medycznej po jego urodzeniu
Celem programu jest umożliwienie wczesnej identyfikacji ryzyka wad (testy biochemiczne) i wczesne rozpoznanie wad płodu (USG), zwiększenie dostępności do badań prenatalnych w Polsce oraz doskonalenie systemu organizacyjnego badań prenatalnych w naszym kraju.

Program adresowany jest do kobiet w ciąży, spełniających co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
1. wiek powyżej 35 lat (badanie przysługuje kobiecie począwszy bod roku kalendarzowego, w którym kończy 35 lat);
2. wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
3. stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lubu ojca dziecka;
4. stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową;
5. stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG i/lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.

Do udziału w programie wymagane jest skierowanie zawierające informacje o wskazaniach do objęcia programem, wraz z opisem nieprawidłowości i dołączonymi wynikami badań potwierdzającymi zasadność skierowania do programu, wystawione przez lekarza prowadzącego ciążę.

Świadczenia zdrowotne w poszczególnych etapach realizacji programu.

1. Poradnictwo i badania biochemiczne:

• badania biochemiczne (oznaczenia w surowicy krwi), lekarz prowadzący decyduje o wykonaniu określonych testów w zależności od wieku ciąży ( PAPP-A, b-hCG, AFP, Estriol),

2.    Poradnictwo i USG płodu w kierunku wad wrodzonych:

•  USG płodu – pierwsze badanie wykonane pomiędzy 11 a 13 (+6 dni) oraz badanie USG wykonane pomiędzy 18 a 23 tyg. ciąży,

3.    Poradnictwo i badania genetyczne:

• porada genetyczna obejmująca m. in. wywiad lekarski z uwzględnieniem wywiadu genetycznego, ocenę i interpretację wyników wykonanych badań oraz decyzję, co do dalszego postępowania (w przypadku wskazań medycznych skierowanie na badania inwazyjne po wyrażeniu przez pacjentkę zgody na ich wykonanie);

4.    pobranie materiału płodowego do badań genetycznych:

•  procedury inwazyjne w diagnostyce prenatalnej - pobranie materiału do badań genetycznych w drodze amniopunkcji/ biopsji trofoblastu/ kordocentezy pod kontrolą USG,
• badania genetyczne.

W przypadku, kiedy konieczne jest wykonanie dalszej diagnostyki, niemieszczącej się w ramach programu, należy skierować pacjentkę do ośrodka specjalistycznego realizującego odpowiedni rodzaj świadczeń.

Wykaz świadczeniodawców realizujących program badań prenatalnych

(Aktualizacja 24.08.2018 r.)

PROFILAKTYKA CHORÓB ODTYTONIOWYCH (W TYM POCHP)
Program adresowany jest do osób powyżej 18 r.ż. palących papierosy, w tym - w zakresie diagnostyki POChP - w szczególności do kobiet i mężczyzn pomiędzy 40 a 65 rokiem życia, którzy nie mieli wykonanych badań spirometrycznych w ramach programu profilaktyki POChP w ciągu ostatnich 36 miesięcy, u których nie zdiagnozowano wcześniej, w sposób potwierdzony badaniem spirometrycznym, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, przewlekłego zapalenia oskrzeli lub rozedmy.
W Polsce palenie tytoniu jest szeroko rozpowszechnione i znacząco wpływa na jakość oraz długość życia. Pali ok. 9 milionów dorosłych Polaków. Skala i niekorzystne wzory palenia tytoniu w Polsce doprowadziły do epidemii chorób odtytoniowych i pogorszenia się stanu zdrowia społeczeństwa polskiego. Umieralność na nowotwory płuca, chorobę występującą prawie wyłącznie u palaczy tytoniu, jest w Polsce na jednym z najwyższych poziomów na świecie. Palenie jest odpowiedzialne za ok. 40% przedwczesnych zgonów w populacji mężczyzn, a corocznie z powodu schorzeń odtytoniowych umiera przedwcześnie ok. 50 tys. Polaków. Jednym z najczęściej występujących schorzeń, którego etiologia związana jest bezpośrednio z ekspozycją na dym tytoniowy jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) - przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc. Szacuje się, że w Polsce na POCHP choruje 2 miliony osób, co stanowi 5% społeczeństwa. Jej jedynym objawem przez wiele lat jest przewlekły kaszel. POCHP prowadzi do niedotlenienia organizmu, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Chory traci rezerwy oddechowe trzy razy szybciej niż osoba zdrowa. Każdy palacz papierosów między 40 a 50 rokiem życia powinien sprawdzić, czy jego płuca zachowują zdrowie czy też starzeją się przedwcześnie. Najlepszy sposobem na sprawdzenie rezerw czynnościowych naszych płuc jest badanie spirometryczne. Badanie to jest proste, niebolesne i trwa około 5 minut. Nieprawidłowy wynik spirometrii oznacza potrzebę badania lekarskiego i rozpoczęcia leczenia, dzięki któremu można wrócić do zdrowia. Spirometria pozwala też określić ryzyko zachorowania na raka płuc i zawał serca.

Celem programu jest:

• mniejszenie zachorowalności na schorzenia odtytoniowe, w tym ograniczenie zachorowalności, inwalidztwa i umieralności z powodu POChP poprzez kompleksowe działania edukacyjno-diagnostyczne i terapeutyczne w grupach wysokiego ryzyka;
• poprawa świadomości w zakresie szkodliwości palenia oraz metod zapobiegania i leczenia uzależnienia od tytoniu, w tym upowszechnienie wiedzy o POChP, czynnikach jej ryzyka oraz zdrowotnych i społecznych skutkach choroby,
• wczesne wykrywanie POChP i innych chorób odtytoniowych oraz poprawa dostępności do specjalistycznego leczenia uzależnienia od tytoniu i chorób płuc,
• poprawa skuteczności leczenia chorób odtytoniowych, w szczególności, chorób układu oddechowego, chorób układu krążenia i chorób nowotworowych, u pacjentów uzależnionych od tytoniu,
• zmniejszenie kosztów leczenia chorób odtytoniowych;

Bezpłatne badania w ramach programu można wykonać w zakładach opieki zdrowotnej, które podpisały z NFZ umowę na realizację programu. Wystarczy zgłosić się osobiście lub umówić na wizytę telefonicznie. Skierowanie nie jest potrzebne. Z badań mogą korzystać wszystkie osoby ubezpieczone w NFZ, które mieszczą się w grupie wiekowej i nie wykonywały badań spirometrycznych w ciągu ostatnich trzech lat.

Program realizowany w dwóch etapach.

I. W ramach etapu podstawowego programu realizowane są kolejno następujące świadczenia:

Poradnictwo antytytoniowe – osoby powyżej 18 r.ż./ diagnostyka i profilaktyka POCHP – osoby pomiędzy 40. a 65. rokiem życia:

1. zapoznanie pacjenta z założeniami programu i zebranie wywiadu dotyczącego palenia tytoniu,
2. wykonanie badań lekarskich i diagnostycznych: badanie przedmiotowe (pomiar masy ciała, wzrostu, ciśnienia tętniczego krwi), badanie fizykalne oraz - w przypadku osób palących       papierosy zakwalifikowanych do działań w zakresie profilaktyki POCHP - dodatkowo wykonywane jest badanie spirometryczne u osób w wieku 40. a 65. r.ż. (należy brać pod uwagę rok urodzenia),
3. udzielenie porady lekarskiej: w tym m.in. edukacja dotycząca skutków zdrowotnych palenia tytoniu; porada antynikotynowa z zaplanowaniem terapii odwykowej; prowadzenie terapii odwykowej,
4. w przypadku wykrycia nieprawidłowości kieruje się pacjenta na dalszą diagnostykę.

II. W ramach etapu specjalistycznego dodatkowo wykonuje się:

1. przeprowadzenie testów oceniających poziom uzależnienia od tytoniu,
2. badanie poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu,
3. kontynuacja badań diagnostycznych (spirometria, rtg kl. piersiowej),
4. zaplanowanie schematu leczenia uzależnienia od tytoniu ( w tym: farmakoterapii lub terapii psychologicznej indywidualnej lub grupowej.


Wykaz świadczeniodawców realizujących program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP) w 2019 r. - etap podstawowy

(Aktualizacja 6.07.2018 r.)

Wykaz świadczeniodawców realizujących program profilaktyki chorób odtytoniowych w 2019 r. - etap specjalistyczny

(Aktualizacja 4.01.2019 r.)

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność w Polsce z tego powodu należy do najwyższych w Europie.

Program adresowany do osób, będących w danym roku kalendarzowym w 35, 40, 45, 50 oraz 55 roku życia, u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia i które w okresie ostatnich 5 lat nie korzystały ze świadczeń udzielanych w ramach programu.

Do realizacji Programu Profilaktyki Chorób Układu Krążenia zobowiązany jest każdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który posiada umowę z NFZ lub jest zatrudniony w podmiocie, który taką umowę ma zawartą.

Kryteria kwalifikacji do udzielania świadczeń gwarantowanych w ramach profilaktyki chorób układu krążenia:

Osoby obciążone następującymi czynnikami ryzyka:

1. nadciśnienie tętnicze krwi (wartość RR > 140/90 mmHg),
2. zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, triglicerydów i niskie stężenie HDL-cholesterolu),
3. palenie tytoniu,
4. niska aktywność ruchowa,
5. nadwaga i otyłość,
6. upośledzona tolerancja glukozy,
7. wzrost stężenia fibrynogenu,
8. wzrost stężenia kwasu moczowego,
9. nadmierny stres,
10. nieracjonalne odżywianie,
11. wiek,
12. płeć męska,
13. obciążenia genetyczne,

znajdujące się na liście pacjentów zadeklarowanych do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, spełniające powyższe kryteria.

Wymagane procedury medyczne:

• Przeprowadzenie wywiadu i wypełnienie karty badania profilaktycznego.
• Wykonanie badań biochemicznych krwi (stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL cholesterolu, HDL-cholesterolu, triglicerydów i poziomu glukozy), dokonanie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, określenie współczynnika masy ciała - Body Mass Index – BMI).
• Ustalenie terminu wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, na którego liście świadczeniobiorców znajduje się pacjent.
• Wpisanie wyników badań do karty badania profilaktycznego,
• W trakcie wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej:
• badanie przedmiotowe świadczeniobiorcy oraz ocena czynników ryzyka zachorowań na choroby układu krążenia;
• kwalifikacja świadczeniobiorcy do odpowiedniej grupy ryzyka oraz ocena globalnego ryzyka wystąpienia w przyszłości incydentu sercowo-naczyniowego według klasyfikacji SCORE i zapisanie uzyskanego wyniku w karcie badania profilaktycznego;
• edukacja zdrowotna świadczeniobiorcy oraz decyzja co do dalszego postępowania z pacjentem.
• Przekazanie świadczeniobiorcy, u którego rozpoznano chorobę układu krążenia, przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej informacji o wynikach badania oraz zaleceń dotyczących konieczności zmiany trybu życia lub kierowanie świadczeniobiorcy na dalszą diagnostykę lub leczenie.

 Świadczenia w ramach programu udzielane są bez skierowania! 

Udział w ww. programie ma na celu wczesne wykrycie ewentualnych chorób układu krążenia, a tym samym jak najszybsze podjęcie przez lekarza odpowiedniego leczenia.

Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię - prątek gruźlicy. Źródłem zakażenia jest najczęściej chory na gruźlicę - prątkujący. Osoba chora na gruźlicę podczas kaszlu, kichania, odkrztuszania / odpluwania / głośnego śmiechu, mówienia, wydala prątki wraz z kropelkami śluzu. Zakażenie drogą powietrzną, zwane także zakażeniem inhalacyjnym (kropelkowym) jest najczęstszym sposobem zakażenia.

Gruźlica klasyfikowana jest jako choroba społeczna, a więc związana z warunkami bytowania: życia (mieszkanie, odżywienie), pracy i wypoczynku. Przyczyną rozwoju choroby u zakażonego, jest osłabienie sił obronnych organizmu. Najczęstszymi czynnikami zewnętrznymi osłabiającymi organizm ludzki są: niedożywienie oraz złe warunki mieszkaniowe.

Do czynników wewnętrznych sprzyjających zachorowaniu na gruźlicę należą:

• zakażenie HIV,
• cukrzyca,
• choroby nowotworowe,
• choroby krwi,
• schyłkowa niewydolność nerek,
• leczenie immunosupresyjne, np. w stanach po transplantacji,
• pylica płuc,
• leczenie sterydami przez okres dłuższy niż 3 tygodnie w dawce powyżej 15 mg/dobę,
• szybka utrata masy ciała.

Kryteria kwalifikacji do udzielania świadczeń gwarantowanych w ramach profilaktyki gruźlicy:

1. Osoby dorosłe, które dokonały wyboru pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, nieposiadające w dotychczasowym wywiadzie rozpoznanej gruźlicy, w tym:

• osoby, które miały bezpośredni kontakt z osobami z już rozpoznaną gruźlicą,

lub

• osoby, u których stwierdza się przynajmniej jedną z następujących okoliczności:

• długotrwałe bezrobocie,
• niepełnosprawność,
• długotrwałą chorobę,
• uzależnienie od substancji psychoaktywnych,
• bezdomność.

2. Pisemne oświadczenie świadczeniobiorcy, z którego wynika, że w okresie ostatnich 24 miesięcy nie podlegał on badaniu ankietowemu pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w ramach profilaktyki gruźlicy (także u innych świadczeniodawców).

Wymagane procedury medyczne:

• Przeprowadzenie wywiadu w kierunku gruźlicy wraz z wypełnieniem ankiety.
• Przeprowadzenie edukacji zdrowotnej świadczeniobiorcy.
• W przypadku pacjentów z grupy największego ryzyka zachorowania – przekazanie przez pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej pisemnej informacji lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej, wybranemu przez świadczeniobiorcę, o wynikach przeprowadzonej ankiety oraz wskazanie świadczeniobiorcy trybu dalszego postępowania, w tym poinformowanie świadczeniobiorcy o konieczności zgłoszenia się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej celem dalszej oceny stanu zdrowia.

  Świadczenia w ramach programu udzielane są bez skierowania! 

Warto zwrócić uwagę, że wzrastająca (w niektórych województwach) liczba zachorowań na gruźlicę, wymaga działań w zakresie ograniczenia rozprzestrzeniania się tej choroby. Wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe, prawidłowo poprowadzone leczenie chorego sprawia, że już po miesiącu pacjent przestaje być zaraźliwy dla otoczenia.