Kleszcze czekają na swoich żywicieli głównie wśród drzew liściastych i krzewów. Często „zasadzają się” na ofiarę wzdłuż dróg i leśnych ścieżek porośniętych trawami. Można je też spotkać w miastach: w parkach, ogrodach czy na porośniętych zielenią skwerach. Ukąszenie kleszcza może wiązać się z zakażeniem tzw. chorobami odkleszczowymi – boreliozą lub kleszczowym zapaleniem mózgu.
W Polsce najczęściej występuje kleszcz pospolity. Ów pajęczak – choć sam nie choruje – może przenosić na ludzi i inne zwierzęta boreliozę oraz wirus kleszczowego zapalenia mózgu. Zakażony kleszcz przekazuje patogeny swojemu potomstwu, przez co może ono zakażać przez wiele pokoleń.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podkreśla, że kleszczowe zapalenie mózgu zajmuje wysokie miejsce wśród infekcji wirusowych ośrodkowego układu nerwowego w krajach Europy wschodniej, środkowej, północnej i, coraz częściej, także zachodniej. Każdego roku na świecie diagnozuje się od 10 do 12 tys. przypadków kleszczowego zapalenia mózgu. Jednak eksperci WHO uważają, że w rzeczywistości liczba chorych jest znacznie wyższa.
Jak sytuacja wygląda na Mazowszu? – W 2022 r. z systemu ochrony zdrowia na Mazowszu korzystało 89 pacjentów z rozpoznanym kleszczowym zapaleniem mózgu. W 2023 r. takich pacjentów było 151, a w roku minionym już 185 – informuje Piotr Kalinowski z Zespołu Komunikacji Społecznej i Promocji mazowieckiego NFZ.
Drugą chorobą, którą możemy się zakazić przez ukąszenie kleszcza jest borelioza. – Również w przypadku tej choroby liczba chorych na Mazowszu wzrasta. W 2022 r. mieliśmy do czynienia z niemal 13 tys. pacjentów. W latach 2023 i 2024 z systemu ochrony zdrowia w naszym województwie korzystało pond 15,5 tys. chorych na boreliozę – dodaje Kalinowski.
Jak zminimalizować ryzyko ukąszenia przez kleszcza? Warto podczas spacerów unikać wysokich traw i zarośli. Nosić jasne ubrania, na których pajęczaki są dobrze widoczne. Najlepiej z długimi rękawami i nogawkami. Warto używać preparatów odstraszających kleszcze i oglądać dokładnie swoje ciało po każdym spacerze.
Ważne: przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu można się zaszczepić.
Co zrobić, jeśli jednak pajęczak zdąży wbić się w nasze ciało? Przede wszystkim należy pamiętać, że nie wolno miejsca wokół kleszcza i samego kleszcza smarować: tłuszczem, kremem, ściskać, dusić (bo zwraca wydzielinę), ciągnąć, przypalać, ucinać, wydłubywać, masować, wypychać czy manipulować nim w jakikolwiek sposób. Należy kleszcza chwycić jak najbliżej skóry i ruchem lekko obrotowym energicznie pociągnąć do góry za pomocą kleszczołapek, pęsety lub lassa.
Po usunięciu pajęczaka rankę należy zdezynfekować i sprawdzić czy w skórze nie został jego fragment. Jeśli wokół miejsca ukąszenia pojawi się rumień, należy skontaktować się z lekarzem.
Przeczytaj Poradnik Pacjenta NFZ pt. „Nie lekceważ ukąszenia kleszcza”.
