Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że rak skóry należy do najczęściej diagnozowanych nowotworów na świecie. Tylko w 2022 r. wykryto ponad 1,5 mln przypadków, w tym ok. 330 tys. przypadków czerniaka. Częstotliwość występowania tego ostatniego jest różna w różnych regionach świata. Statystyki pokazują, że częściej diagnozowany jest u mężczyzn, niż kobiet.
12 maja obchodzimy Europejski Dzień Walki z Czerniakiem.
Czym jest czerniak? To nowotwór złośliwy skóry, charakteryzujący się bardzo dynamicznym wzrostem. Wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik (melaninę). Melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym czy promieniowaniem stosowanym w solarium. Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale mogą wystąpić także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej.
Czerniak skóry może rozwinąć się u każdego. Polacy z powodu jasnej karnacji o tzw. fototypie 1 lub 2, są narażeni na czerniaka w dużym stopniu.
– W 2022 r. z systemu ochrony zdrowia na Mazowszu korzystało 1117 pacjentów z czerniakiem jako rozpoznaniem głównym – wyjaśnia Piotr Kalinowski z Zespołu Komunikacji Społecznej i Promocji mazowieckiego NFZ. I dodaje: – W 2023 r. takich pacjentów było 1258, a w roku minionym 1283 – dodaje.
Jakie zmiany na skórze powinny nas zaniepokoić? W samokontroli warto zastosować tzw. zasadę ABCDE:
Ryzyko zachorowania na czerniaka i inne nowotwory złośliwe skóry jest wyższe u osób z jasna karnacją, o rudych lub blond włosach, niebieskich oczach i licznych piegach oraz z dużą liczbą znamion barwnikowych. Wzrasta u osób, które doznały oparzeń słonecznych (szczególnie w dzieciństwie), przebywają ma słońcu dłużej niż godzinę dziennie lub korzystają z solarium. Czynnikiem ryzyka jest też obciążony wywiad rodzinny.
Jak się chronić? Raz w miesiącu oglądajmy swoją skórę – sprawdźmy, czy znamiona się nie zmieniły (reguła ABCDE) lub czy nie pojawiły się nowe. Podejrzane zmiany konsultujmy z chirurgiem-onkologiem. Nie zapominajmy o stosowaniu kremów z filtrem UV, noszeniu okularów słonecznych i czapki. W godzinach 10:00-14:00 unikajmy słońca i nie korzystajmy z solarium.
